Bizler, Türkiye nüfusunun %12'sini oluşturan on milyon dolayındaki engelli kitlesinin örgütleri olarak, Türkiye kamuoyuna ve siyaset kurumuna aşağıdaki görüşlerimizi, tespitlerimizi ve taleplerimizi bir kez daha güçlü bir sesle duyuruyoruz:
TEMEL İLKELER VE DEĞERLER
1. Birleşmiş Milletler Şartı'nda ilan edilmiş olan ve insanlık ailesinin tüm mensuplarının doğuştan sahip oldukları onuru, değeri, eşit ve devredilmez hakları, dünyada özgürlüğün, adaletin ve barışın temeli olarak kabul ediyoruz.
2. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmeleri ile tanınan hak ve özgürlüklere, insanlık ailesinin ayrılmaz bir parçası olan engellilerin de herhangi bir ayrımcılığa uğramaksızın sahip olduğunu ilan ediyoruz.
3. Gelişen bir kavram olarak engellilik durumunun, sakatlığı olan kişilerin topluma diğer bireylerle birlikte eşit koşullarda tam ve etkin katılımını engelleyen tutumlar ve çevre koşullarının etkileşiminden kaynaklandığı gerçeğinin altını çiziyoruz.
4. Engelliliğe ilişkin konuların sürdürülebilir kalkınmayla ilgili stratejilerin ayrılmaz bir parçası olarak ele alınmasının hayati önemini vurguluyoruz.
5. Bir kişinin engelli olduğu için ayrımcılığa maruz kalmasının, her bireyin doğuştan sahip olduğu insanlık onuru ve değerinin de ihlali anlamına geldiğine dikkat çekiyoruz.
MEVCUT SORUNLAR VE ENDİŞELER
6. Çeşitli araç ve yükümlülüklerin varlığına rağmen, engelli kişilerin topluma eşit bireyler olarak katılmaları önündeki engellerin halen devam ettiği ve dünyanın her yerinde engelli bireylerin insan hakları ihlallerine maruz kaldıkları gerçeği, vicdanlarımızı derinden yaralıyor.
7. Engellilerin toplumun refahına ve çeşitliliğine yaptıkları ve yapabilecekleri değerli katkıları takdir ediyoruz. Engellilerin insan haklarını ve temel özgürlüklerini tam kullanmaya ve topluma tam katılmaya teşvik edilmesinin, onların toplumsal aidiyetlerini güçlendireceğine, toplumun insani, sosyal ve ekonomik yönden kalkınmasına ve yoksulluğun azalmasına önemli katkıda bulunacağına yürekten inanıyoruz.
8. Kendi seçimlerini yapma özgürlüğü de dahil olmak üzere, engellilerin bireysel özerkliklerinin ve bağımsızlıklarının vazgeçilmez önemine vurgu yapıyoruz.
9. Engellilerin kendilerini doğrudan ilgilendiren politika ve programlarla ilgili karar alma süreçlerine etkin olarak katılımlarının demokratik bir gereklilik olduğuna dikkat çekiyoruz. "Bizim hakkımızda bizsiz karar alınamaz!"
ÖZEL GRUPLAR VE ÇOKLU AYRIMCILIK
10. Engelli kadınların ve kız çocuklarının hem ev içinde hem de ev dışında şiddete, istismara, ihmale ve kötü muameleye karşı daha büyük risk altında oldukları gerçeği yüreğimizi burkuyor. Bu tür uygulamalara kararlılıkla karşı çıkıyoruz.
11. Engelli çocukların diğer çocuklarla eşit koşullar altında tüm insan haklarından ve temel özgürlüklerden tam olarak yararlanması gerektiğini kabul ederek, Çocuk Hakları Sözleşmesi'ne taraf devletlerin üstlendiği yükümlülükleri hatırlatıyoruz. Her çocuk gibi onlar da sevilmeyi, oyun oynamayı ve hayaller kurmayı hak ediyor.
12. Engellilerin insan haklarından tam yararlanmasını teşvik eden çabalara toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifinin mutlaka dahil edilmesi gerektiğini savunuyoruz.
13. Engellilerin büyük çoğunluğunun yoksulluk koşullarında yaşadığının altını çizerek, yoksulluğun engelliler üzerindeki yıkıcı etkisine dikkat çekiyoruz. Yoksulluk ve engellilik sarmalı, hayatlarımızı ikiye katlanmış bir yük haline getiriyor.
ERİŞİLEBİLİRLİK VE KATILIM
14. Birleşmiş Milletler Şartı'nda yer alan amaç ve ilkelere saygı üzerine kurulu barış ve güvenlik ortamının, özellikle silahlı çatışma ve işgal koşullarında engellilerin korunması için vazgeçilmez olduğunu vurguluyoruz.
15. Fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel çevreye, sağlık ve eğitim hizmetlerine, bilgiye ve iletişime erişimin, engellilerin tüm insan haklarından ve temel özgürlüklerden tam yararlanabilmesinin ön koşulu olduğuna dikkat çekiyoruz. Erişemediğimiz her kapı, hayallerimizin önüne çekilen bir duvardır.
16. Ailenin toplumun doğal ve temel birimi olduğunu, toplum ve devlet tarafından korunması gerektiğini kabul ediyoruz. Engellilerin tüm insan haklarından tam ve eşit ölçüde yararlanabilmesi için engelliler ve aile bireylerinin gerekli koruma ve desteği alması gerektiğine inanıyoruz.
TOPLUMSAL SORUMLULUK VE DEVLET YÜKÜMLÜLÜĞÜ
17. Sakat doğmayı veya sakat olmayı biz tercih etmedik. Devletin ağır ihmali ve yetersiz yaşam koşullarından bize miras kaldı. Sakatlığımız toplumsal çeşitliliğin ve insanlar arası farklılıkların basit bir ögesi iken; çevreye, bilgiye, hizmetlere, ürünlere ve programlara erişemememizin önündeki engeller, ötekileştirici ve dışlayıcı tutumlar, olumsuz değer yargıları ve ayrımcı uygulamalar bizi "engelli" hale getirdi. Bu nedenle devletin bize karşı önemli sorumlulukları ve yükümlülükleri vardır.
TALEPLERİMİZ VE BEKLENTİLERİMİZ
Temel Haklar ve Onur
18. Himaye, himmet ve sadaka değil; uluslararası belgelerin ve Anayasamızın 10. maddesinin güvence altına aldığı gibi, herkesle eşit haklara, fırsatlara ve olanaklara sahip, başı dik yurttaşlar olarak yaşamak istiyoruz. Acıma değil, saygı görmeyi hak ediyoruz.
19. Kimsenin yardımına gereksinim duymadan yaşamını sürdüren, kendi seçimlerini yapabilen ve kendi kendine yetebilen bağımsız bireyler olmak istiyoruz. Bağımsızlık, özgürlüğümüzün ta kendisidir.
20. Hak öznesi yurttaşlar ve toplumsal bir taraf olarak kabul edilmek istiyoruz.
Veri ve Planlama
21. Engellilerle ilgili verilerin, engelli örgütleri ile işbirliği yapılarak Birleşmiş Milletler Washington Engellilik İstatistikleri Grubu tarafından önerilen yöntemle ayrıştırılmış olarak toplanmasını ve düzenli aralıklarla güncellenmesini talep ediyoruz. Görünmez olmak istemiyoruz; sayılmak, bilinmek istiyoruz.
22. Engellilikle ilgili politikaların Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin ayrılmaz bir parçası olduğunu kabul ederek, her türlü planlamada ve uygulamada engellilerin geride bırakılmamasını istiyoruz.
Erişilebilirlik
23. Fiziksel çevreye, bilgiye, hizmetlere, ürünlere ve programlara erişimimizin önündeki tüm engellerin kaldırılmasını talep ediyoruz. Evrensel Tasarım ilkesi gözetilerek düzenlenen erişilebilir konutlar, sokaklar, kamu kullanım alanları, toplu taşım araçları, erişilebilir kentler ve nihayet yaşanabilir bir ülke istiyoruz. Her kaldırım, her bina, her otobüs hayata katılımımızın anahtarıdır.
24. Erişilebilirliğin izlenmesi ve denetlenmesinde etkili bir mekanizma kurulmasını; mevcut Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Komisyonlarının bağımsız ve etkin işleyişi için gerekli önlemlerin alınmasını; bunun için gereken mali desteğin genel bütçeden ayrılmasını talep ediyoruz.
Sosyal Devlet Sorumluluğu
25. Sakatlık bir alın yazısı ya da mukadderat değildir. Doğal afetlerin, salgın hastalıkların, kötü yaşam koşullarının, yoksulluğun, cehaletin, trafik ve iş kazalarının, terör ve savaş gibi olayların yarattığı toplumsal bir olgudur. Sorumlusu, her alanda gerekli önlemleri almayan ve yeterli kamu hizmeti sunmayan DEVLETTİR. Bu nedenle Anayasamızın 2. maddesinde tanımlanan Sosyal Devleti, sakatlık kaynaklarının kurutulması için ivedilikle harekete geçmeye, gerekli bütçeyi ayırarak kamu hizmetlerini hızla organize etmeye davet ediyoruz.
Sağlık ve Sosyal Güvenlik
26. Her defasında yeni bir hak kaybına yol açan ve yaz-boz tahtasına dönüştürülmüş olan mevcut yönetmeliğin yerine, Dünya Sağlık Örgütü'nün ICF standartlarına uygun yeni bir Sağlık Kurulu Raporları Yönetmeliği istiyoruz. Engelli haklarından yararlanmak için mevzuatımıza yerleşmiş olan %40 oranında vücut fonksiyon kaybı bulunma zorunluluğunun kaldırılmasını; her engel türünde ve derecesindeki gereksinimlerin karşılanmasının hak olarak yasal güvenceye kavuşturulmasını talep ediyoruz.
27. SMA ve DMD hastaları dahil tüm engellilerin ilaç, ortez, protez ve yardımcı araç-gereç ücretlerinin tamamının devlet tarafından karşılanmasını istiyoruz. Yaşamak için gerekli olan hiçbir şey lüks değildir.
28. Nesnel, adil ve etkili bir sosyal yardım sistemi istiyoruz.
29. Engelli çocuklarına kendileri öldükten sonra ne olacağı kaygısıyla önce çocuklarını, sonra da kendilerini öldüren anne-babaların dramına yüreğimiz parçalanarak tanık oluyoruz. Daha önce Uşak, Antalya, Trabzon, ve Bursa’da rastlanan bu acı vakaların en son örneği geçtiğimiz haftalarda Denizli’de yaşandı. Bu trajediler toplumsal vicdanımızın kanayan yarasıdır. Bu nedenle ivedilikle Bakım Sigortası Yasası'nın çıkarılmasını, çoğu anne-babalardan oluşan engelli bakıcıların bu sigorta kapsamında sosyal güvenlik şemsiyesi altına alınmalarını ve eğitilmelerini talep ediyoruz.
30. Gerekli önlemleri almayarak ve kamu hizmetlerini yeterli ölçüde sunmayarak sakatlığa yol açan Sosyal Devletin, her şeyden ücretsiz ve indirimli yararlandırmak yerine, tazminat anlayışı gereğince her sakatlık türünde ve derecesindeki engellilere, sakatlıktan kaynaklı ek giderlerini karşılamaya yetecek düzenli bir engelli aylığı ödemesini talep ediyoruz.
31. Engelli aylığı ve evde bakım ödeneği gibi sosyal haklarla ilgili kriterlerde engellinin bir birey olarak hesaba katılmasını istiyoruz.
İstihdam ve Çalışma Yaşamı
32. Üretim ve hizmet süreçlerinde verimli ve etkin olarak yer almak istiyoruz. Çalışmak, üretmek, katkıda bulunmak bizim de hakkımız. Bu bağlamda mesleki eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerinin yaygınlaştırılmasını talep ediyoruz.
33. Ocak ayında yapılan yasa değişikliği ile engellilerin emeklilik hakkını zorlaştıran hükümler iptal edilmeli; emeklilikte yeniden engellilik kriteri konulmalıdır.
34. Zorunlu istihdam kotasının yükseltilmesini; sözleşmeli personel sayısının da kota hesabında dikkate alınmasını; KPSS ile personel alımlarında eş zamanlı olarak EKPSS ve kura yoluyla engelli personel alımının da yapılmasını istiyoruz. Engelli ya da engelli yakını olan çalışanlara günlük eğitim ve bakım izni verilmesi, ağır engelli yakını olan çalışana nöbet muafiyeti hakkı tanınması için yasal düzenleme talep ediyoruz.
35. Lisans mezunu nitelikli engellilere ait kadro sayısının artırılmasını istiyoruz. Eğitimli engelliler, ülkenin kalkınmasına katkı sunmaya hazırdır.
36. Taşeron işçilikten sürekli işçi kadrosuna geçirilen engellilere dayatılan erken emeklilik uygulamasının önlenebilmesi için 696 sayılı KHK'de değişiklik yapılmasını istiyoruz.
37. Vücut fonksiyon kaybı düşürüldüğü için emeklilikleri iptal edilen engellilerin kazanılmış haklarının korunması amacıyla yasal önlemlerin alınmasını istiyoruz.
38. Ağır engelli çocuk babaları için erken emeklilik hakkı verilmesini istiyoruz. Bakım yükü sadece annelerin omuzlarında değildir.
39. Yardımcı hizmetler kadrosunda olup ön lisans, lisans hatta yüksek lisans ve doktora mezunu olan engellilerin öğrenimlerine uygun kadrolara atanmalarına ilişkin düzenleme istiyoruz.
40. Yardımcı hizmetler kadrosunda olan engellilere, bir kereye mahsus memur kadrosuna geçme hakkı tanınmasını istiyoruz.
Vergi Muafiyetleri ve Mali Haklar
41. ÖTV'siz araç alımında on yıla çıkarılan sürenin yeniden beş yıla çekilmesini; yerli imalat katkısı aranmamasını talep ediyoruz.
42. Engelli maaşı ve evde bakım maaşı muhtaçlık hesabında, sahip olunan ÖTV istisnalı aracın hane gelirine dahil edilmemesini; ÖTV muafiyetli araç alım hakkının korunmasını; bu araçlarda tavan fiyat limitinin kaldırılmasını; engellilerin kullandıkları teknolojik ürünlerden ÖTV alınmamasını istiyoruz. Bağımsızlığımızın araçları vergi konusu olmamalıdır.
43. Engelli kadınlar için, doğum öncesi ve sonrası analık izinlerine, ikiz gebeliklerde olduğu gibi 2'şer haftalık ek süre tanınmasını istiyoruz.
Eğitim Hakları
44. Kapsayıcı, bütünleştirici, nitelikli, işlevsel ve erişilebilir bir eğitim istiyoruz. Her çocuğun hayalleri vardır; engelli çocukların hayalleri de gerçeğe dönüşmeyi hak eder.
45. İlköğretim, lise ve yükseköğrenimdeki öğrencilerin bilgisayar veya tablet gereksinimlerinin devlet tarafından ücretsiz karşılanmasını; engellilere yönelik dijital okuryazarlık eğitiminin yaygınlaştırılmasını istiyoruz.
46. Kamu kurumlarının tamamında yeterli sayıda işaret dili tercümanının istihdam edilmesini istiyoruz. Sessizlik, iletişimsizlik anlamına gelmez.
Adalet ve Erişim
47. Adalete erişimdeki engellerin kaldırılması kapsamında, engelliler tarafından açılan davaların harç ve yargılama giderlerinin devlet tarafından ödenmesini, adliyelerin ve ceza infaz merkezlerinin erişilebilir hale getirilmesini talep ediyoruz. Adalet herkes içindir.
Özel Gruplar
48. 2018 TBMM komisyonunca kabul edilen otizm eylem planının yaşama geçirilmesini istiyoruz. Her rengin güzel olduğu bir dünya mümkündür.
Siyasi ve Toplumsal Katılım
49. Toplumsal yaşamda, bilimde, sanatta ve siyasette etkin olarak yer almak istiyoruz. Sahnede, laboratuvarda, mecliste; her yerde varız, var olacağız.
50. Belediye meclislerinde, il genel meclislerinde ve TBMM'de engelli hakları mücadelesi içerisinden gelen temsilcilerimiz aracılığıyla hakkaniyetli oranda temsil edilmek istiyoruz.
Çevre ve Yaşam Hakkı
51. Sağlığımızı ve geleceğimizi tehdit eden nükleer santrallerin olmadığı, yaşam kaynaklarının tahrip edilmediği ve kirletilmediği bir doğal çevre istiyoruz. Temiz bir dünya, herkesin hakkıdır.
Ekonomik Kriz ve Yoksulluk
52. Mevcut ekonomik krizin engelliler ve ailelerinde yoksulluğu daha fazla derinleştirmesini önlemek için acil eylem planı geliştirilmesini istiyoruz. Kriz dönemlerinde ilk vazgeçilenler olmak istemiyoruz.
Uluslararası Yükümlülükler
53. Engelli Hakları Komitesi'nin Nihai Gözlem Raporu'nda yer alan tavsiyelerin yerine getirilmesini ve Kalkınma Programlarındaki hedeflere dahil edilmesini istiyoruz.
54. "Engelli Hakları İzleme ve Değerlendirme Kurulu" yapısının engelli örgütlerinin çeşitliliği dikkate alınarak yeniden oluşturulmasını; Aralık 2021'de yayımlanan 2030 Engelsiz Vizyon Belgesi'nin hayata geçirilmesini istiyoruz.
Kurumsal Yapılanma
55. Tüm bu hizmetlerin etkili bir biçimde yaşama geçirilmesi için yeterli bütçesi bulunan, icracı bir ENGELLİLER BAKANLIĞI kurulmasını talep ediyoruz. Artık sembolik değil, gerçek çözümler istiyoruz.
Yorumlar
Kalan Karakter: