28.075 LİRA İLE ADALET ARASINDAKİ UÇURUM: GEÇİNME DEĞİL, DAYANMA HESABI
Asgari ücret 28.075 TL. Bu rakam, ekranlarda güçlü duruyor, tabloların üstünde parlak görünüyor. Ama gerçek hayatın kapısını açtığınız anda bu rakam küçülüyor, daralıyor, hatta yok oluyor. Çünkü bu ülkede geçim artık bir ekonomik mesele değil, bir dayanma sınavıdır.
Dört kişilik dar gelirli bir aile üzerinden, en sade hâliyle konuşalım. Lüks yok, keyif yok, tatil yok. Sadece yaşamak var.
Ortalama bir ev kirası:
Merkezden uzak, eski, mütevazı bir ev: 12.000 TL
Kalan gelir:
28.075 – 12.000 = 16.075 TL
Elektrik, doğalgaz, su ve internet:
En düşük tüketimle dahi aylık 3.500 TL
Kalan gelir:
16.075 – 3.500 = 12.575 TL
Mutfak gideri:
Kişi başı günlük sadece 100 TL’lik gıda harcaması. Et neredeyse yok, meyve sınırlı, her şey ölçülü.
4 kişi x 100 TL x 30 gün = 12.000 TL
Kalan para:
12.575 – 12.000 = 575 TL
Bu 575 TL ile ulaşım mı yapılacak, çocukların okul ihtiyacı mı karşılanacak, giyim mi alınacak, ilaç mı alınacak? Hayır. Matematik burada duruyor. Çünkü rakamlar, gerçeği daha fazla taşıyamıyor.
Bir de çay-simit hesabı yapalım.
Bir simit 15 TL, bir çay 10 TL.
Günde 1 simit, 2 çay: 35 TL
Ayda: 1.050 TL
Ama kasada kalan para 575 TL.
Yani bu ülkede asgari ücretle çalışan bir aile için çay-simit bile “lüks” sınıfına girmiş durumda.
Şimdi gelelim daha ağır bir tabloya.
Engelli bireyin olduğu bir aileye.
Asgari ücretli tek gelirli bir hane düşünelim. Buna ek olarak engelli birey için verilen destekler dâhil edilsin. Ortalama bir engelli aylığı ve bakım desteği toplamda yaklaşık 10.000 – 11.000 TL civarında olsun.
Toplam hane geliri:
28.075 + 11.000 = 39.075 TL
İlk bakışta “rahatlar” diyenler olacaktır. Ama hesap yine konuşur.
Kira: 12.000 TL
Faturalar: Engelli bireyin evde daha fazla vakit geçirmesi nedeniyle ortalama 4.500 TL
Kalan:
39.075 – 16.500 = 22.575 TL
Mutfak gideri:
Engelli bireyin özel beslenme ihtiyacı, daha dikkatli gıda seçimiyle aylık en az 15.000 TL
Kalan:
22.575 – 15.000 = 7.575 TL
İlaç, medikal malzeme, hastane ulaşımı, bakım için yapılan ek harcamalar:
Aylık ortalama 6.000 TL
Kalan para:
1.575 TL
Bu 1.575 TL ile ne yapılabilir?
Bir ay boyunca ulaşım mı sağlanacak, kıyafet mi alınacak, evde bozulan bir eşya mı tamir edilecek?
Görüldüğü gibi, engelli ailelerine verilen destekler bir refah sağlamıyor. Sadece yoksulluğun biraz daha geç fark edilmesini sağlıyor. Kâğıt üstünde “desteklenmiş” görünen bu aileler, gerçekte sürekli borç, sürekli eksik, sürekli mahcubiyet içinde yaşıyor.
Bir yanda bu matematik varken, diğer yanda bolluk var. Bir kesim için hayat seçeneklerle dolu; diğer kesim için seçenekler çoktan bitmiş durumda. Bu fark sadece gelir farkı değildir. Bu, yaşam hakkının kalite farkıdır.
Bu ülkede insanlar şatafat istemiyor.
İnsanlar insanca yaşamak istiyor.
Engelli aileleri sadaka değil, sürdürülebilir bir yaşam istiyor.
Asgari ücretli aileler “idare et” denmesini değil, gerçekçi politikalar istiyor.
Rakamlar yalan söylemez.
Ama görmezden gelinen her rakam, toplumsal bir yaraya dönüşür.
Yorumlar
Kalan Karakter: