Tarihte kanlı savaşlara sahne olan tarihi tabyaların restorasyonu isteniyor

Ali Asker Daşdelen

Rusların toplarla yıkamadığı tabyalar balyoz darbeleriyle yıkılıp taşları, demir kapıları ve pencereleri sökülerek götürülüyor. Eski yerleşimin kalbi sayılan kalenin çevresi ve şehri savunmak için birçok tabya inşa edilmiştir. Özellikle Rusların ve İranların saldırılarına karşı koymak için yapılan tabyaların ilki Sultan 3. Murat’ın emri ile yüz bin kişilik ordu ile Kars’a gelen Lala Mustafa Paşa tarafından 1579 yılında yaptırılan ve Timur Paşa ismini taşıyan ilk tabyadır. Tabya ne yazık ki şimdi hayvan barınağı olarak kullanılmaktadır. Hayvan dışkılarının tepeden aşağı dökülerek kokusu ve çirkin görüntüleri çevreye yayılmaktadır. Yine 1734-1848 yılları arasında Kars yakınlarına yaptırılan 46 tabyadan yalnız 22 tanesi günümüze kadar gelebilmiştir. Fakat bunlar da balyoz darbeleriyle yıkılmaktadır. Rus işgali sırasında kazak askerlerinin beslenme ihtiyaçlarını karşılamak için yeni çeri vadisinde bulunan ve 1442 yılında bazalt taşından 3 göz olarak inşa edilen köprünün hemen karşısında bulunan ve 1855 yılında yapılan Osmanlı-Rus savaşlarında Kars’a gelerek tabyaların yapımında da görev alan İngiliz Subayı Mühendis Albay Lake tarafından yaptırılan taş köprünün karşısında bulunan iki tabyayı Ruslar konserve fabrikasına dönüştürerek birinci tabyayı mezbaha ve kesimhane olarak kullanmıştır. Yine Kaleiçi mahallesinde bulunan Gemli Tabya (Kerimpaşa Tabya) at nalı şeklinde yapılan toprak mevziler ile çevrili ve hilal şeklindeki kışlaları ile dikkat çekmektedir.  Karadağ’da bulunan Arap Tabya 1848-1853 yılları arasında yaptırılmıştır. Çevresi at nalı şeklinde derin savunma mevzileri ile çevrilidir. Kars savunması için 1855 yılında Şamdan gelen Arap askerleri tarafından yaptırılmıştır. Bu tabya 1855 Kars zaferinin kazanılmasında önemli rol üstlenmiştir. Karadağ tabya, gemli tabya ve kanlı tabyada yapılan savaşlarla büyük zafer kazanılmıştır. Kanlı tabya bugün harp tarih müzesi olarak hizmet vermektedir. Yine 1855 yılında şamdan gelen Arabistan orduları komutanı ve Konya erenlerinden Sadarettin Konevi’nin torunu olan M.Haşim Konevi Kars savunmasında aynı adı taşıyan Arap Tabyada şehit olmuştur. Türbesi de burada bulunmaktadır. Ne yazık ki bu tabyalar da balyoz darbeleriyle yıkılmaktadır. Demir aksamları, demir kapıları sökülerek götürülmüştür. Buraları gezen yerli ve yabancı turistler ile yöre halkı bu tabyaların restorasyonunun yapılarak turizme kazandırılması ve eski görüntüsüne kavuşmasını istiyorlar. Mahalle sakinleri ve burayı gezen vatandaşlar, “Burası tarih kokan bir şehir burada tarihi eserlerin restorasyonu yapılarak turizme kazandırılırsa yerli ve yabancı turistlerin akınına uğrayacaktır. Tarihimizin gün yüzüne çıkarılması gerekir” diye konuştular.