“Doğu ekspresiyle geçmişe yolculuk” adlı romanı yayımlanan Gazeteci-Yazar Burhan Görken’in yeni romanı olan "Ağbaba - Bir göç hikayesi" adlı romanı da geçtiğimiz günlerde yayımlandı. “93 Harbi” olarak bilinen 1877 (Eski tarihle 1293) yıllarında bölgede yaşanan dram ve ailelerin parçalanmasını konu alan “Ağbaba - Bir göç hikayesi” romanının bölge halkını yakından ilgilendirdiği için özellikle bölgemizde yankı uyandıracağı ifade ediliyor.
Yazar Burhan Görken, her iki kitabını da imzalayarak okurlarına ulaştırıyor. Bursa’da yaşayan Yazar Görken, kitaplarına gösterilen ilgiden memnun olduğunu ifade ediyor.“
"Ağbaba –Bir Göç Hikayesi" neyi anlatıyor?
Tarih boyunca Karapapak Türklerinin yerleşim bölgesi olan Ağbaba, 16 Mart 1921 yılında Moskova Antlaşması ile Sovyet Ermenistan’ı sınırları içerisinde yer aldı.
Arpaçay ve Akyaka ilçelerine bağlı köylerle komşu olan Ağbaba’da 1921 yılına kadar 40 köy vardı. Bu köylerden 37’si Karapapak Türklerinin yaşadığı köyler, 3 tanesi ise 1915 yılında Anadoludan tehcir edilen Ermenilerin yaşadığı köylerdi.
1877 (1293) yılında, tarihte 93 Harbi olarak bilinen ve Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasındaki savaş, Osmanlı İmparatorluğunun yenilgisi ile sonuçlandı. Ayastafanos antlaşması ile Kars, Ardahan, Batum savaş tazminatı olarak Rusya’ya bırakıldı.
Ağbaba 1878-1918 yılları arasında Rus Çarlığı yönetimi altındaki Kars Oblastına bağlı bir ilçeydi. Zerşat, Şöreyel ve Soğanlı ise Kars’a bağlı diğer ilçelerdi.
1917 Ekim Devrimi ile birlikte Rusya 1. Dünya savaşında cephelerden çekildi. 1918 yılında Bolşevik hükümeti ile Osmanlı İmparatorluğu arasında yapılan Brest-Litovsk Antlaşması ile Kars, Ardahan, Batum Osmanlı’ya geri verildi. 1918 Yılında 1. Dünya Savaşı resmen sona erdi. 30 Ekim 1918 yılında yapılan Mondros Mütarekesi ile Osmanlı askerleri silahsızlandırılıp terhis edildi. İngilizlerin itirazı ile 1918 öncesi sınırlarına geri çekildi. Böylece Kars, Ardahan, Batum yeniden Osmanlı’dan koptu.
1918 yılında Rusya ve Osmanlı’nın bu bölgeden çekilmesini fırsat bilen Ermeni Daşnak Teşkilatı Ermenistan Devletini kurarak bu bölgeyi İngilizlerin de yardımı ile ele geçirmeye çalıştı.
1918 yılında Ermenilerin bölgeyi ele geçirmesine ve sivil halka karşı katliamlara girişmesine engel olmak için bölgenin ileri gelenleri, Kars, Ağbaba, Oltu, Zurzuna, Zerşat Milli Şura’larını kurup büyük bir mücadeleye başladı. Bu Milli Şuralar kongrelerini toplayıp 3. Kars Kongresinden sonra Cenubi Garbi Kafkas Hükümeti Muvakkatı Milliyesi adlı hükümetini kurdu. 131 Delegenin katıldığı bu hükümetin başkanı Cihangiroğlu İbrahim Bey, Parlamento Reisi Çıldırlı Dr.Esat bey, Dahiliye Nazırı Kağızmanlı Ali Rıza Bey, Hariciye Nazırı Piroğlu Fahrettin Bey, Harbiye Nazırı Cihangiroğlu Hasan Bey, Maliye Nazırı Gümrülü Hüdaibeyoğlu Mehmet Bey, Adliye Nazırı İrevanlı Hakim Ağabababeyoğlu Abbas Ali Bey, Maarif Nazırı Kocaoğlu Mehmet Bey, Nafiye Nazırı İrevanlı Mühendis Mahmut Bey, İaşe Nazırı İrevanlı Hasanbeyoğlu Mehmet Bey, Ziraat ve Orman Ticaret Nazırı Ali Ekber Nazım Bey seçildiler.
İngilizler 1919 Nisan ayında bu hükümetin parlamentosunu basarak hükümet üyelerinin çoğunu tutuklayıp Maltaya sürgün etti.
Hükümet dağıldıktan sonra milli şuralar yeniden toparlanıp milis kuvvetleri ile mücadeleye devam etti.
Bu tarihi süreçte Ağbaba bölgesinde büyük bir mücadele verildi. Bu mücadeleye Hacıabbasoğlu Mehmet Bey, kardeşi Mahmud ve Hasan’ın yanı sıra Elleroyuğu köyünden Babaş Bey, Halil Velioğlu Budak Bey, Bayramoğlu Haşim Bey, İbiş köyünden Hamza Bey önderlik etti.
Bu tarihi roman, tarihi kaynaklardan edinilen bilgiler ışığında başta Ağbaba, olmak üzere Gümrü, Kars, Arpaçay, Akyaka ve Çıldır yaşanan olayları, topraklarını korumak için verdikleri mücadeleyi ve Ağbaba’dan göçü konu nu etmektedir.
"Doğu Ekspresiyle Geçmişe Yolculuk" Neyi Anlatıyor?
Doğu Ekspresiyle Kars’a giden iki genç trende yaşlı bir yolcu ile karşılaşır. Bu kişinin ilginç bir yaşam öyküsü vardır. Gençler Kars’a giderken yol boyu bu kişinin öyküsünü dinlerken Kars’ın yaşam kültürü, insan ilişkileri, doğal zorlukları ve doğal güzelliklerini de öğrenmiş olurlar.
BURHAN GÖRKEN KİMDİR?
1960 yılında, o tarihte Çıldır’a bağlı Göldalı köyünde doğdu. 1972’de Göldalı Köyü İlkokulu’ndan mezun oldu.. Ortaokulu- Kuştepe Lisesi’nde okudu. Edebiyata olan ilgisi bu okulda başladı. Okul kütüphanesinden aldığı kitapları severek okudu. Kütüphaneden en çok kitap alıp okuyan öğrencilerden biriydi. Sınavla 4 yıllık Sultanahmet Teknik Lisesi Makine Teknisyenliği bölümünü kazanıp, Teknik liseden mezun oldu. Bir elektronik firmasında robot makinelerde teknisyen olarak çalışmaya başladı. Emekli olduktan sonra aynı firmada çalışmaya devam ederken 2006 yılında mizah öyküleri yazmaya başladı. İnternet üzerinden yayın yapan e-dergiler, mizah ve haber sitelerinde yayınlanan öyküleri beğeniyle okundu. Köyündeki ilkokulda 1970-1972 ‘de öğretmenlik yapan, yazar ve karikatürist Sevdakar Çelik’in teşvikiyle 2020 yılında ‘Doğu Ekspresiyle Geçmişe Yolculuk’ adlı romanı yazıp yayınladı. İkinci basılı eseri ‘Ağbaba’ 2024 yılında yayınlandı.
Mizah Öyküleri:
Dua Eden Eller
Tepemizdeki Irkçılık
Hızır Aleyhiselam Kapıyı Çaldı
Ünsüz Düşünür Bekir ve Ünlü Diva
Nasıl Gidilir, Ne Yenir, Nerede Kalınır
Mazi Sokak
Bir Fotoğrafın Hikayesi
Oy Men ölüm
Daha Neye Yarıyarsın
Romanları:
Doğu Ekspresiyle Geçmişe Yolculuk
Ağbaba
Yorumlar
Kalan Karakter: